فسادهاي زيست محيطي خوزستان: از بي توجهي به باران هاي خاكستر تا شكايت قضائي عليه فعالان محيط زيست
دكتر سيدحسين فاضلي
اگر چه رييس اداره حفاظت محيط زيست اهواز اظهار مي دارد كه آتش زدن مزارع نيشكر براي برداشت محصول به هيچ وجه از نظر محيط زيست قابل قبول نيست و رييس سابق مركز بهداشت خوزستان اعلام مي دارد كه متاسفانه سوزاندن پسماندها در مزارع نيشكر پديده و عادت زشتي است كه با گسترش و توسعه مزارع نيشكر و صنايع جانبي آن گريبان ساكنان اين منطقه است و سلامتي آنها را در معرض تهديد قرار داده است و سوزاندن نيشكر و مزارع كشاورزي موجب آلودگي هوا با آلاينده‌هايي مانند CO ،CO2 ،NOX ، SO2 و هيدروكربن‌ها مي‌شود، ولي مردم روستاهاي حاشيه طرح نيشكر سال هاست كه شاهد باران هاي خاكستر هستند و در كمال آرامش مسوولين شركت نيشكر، بخاطر تبعات اين باران ها، روز خود را با تلخ مزاجي سپري مي نمايند. متاسفانه به دلايل عجيب و غريب، اخيراً در رسانه ها ديگر اينگونه تهديدات سلامت مردم روستاهاي حاشيه طرح نيشكر نقل قول نمي شود و اينگونه به نظر مي رسد نه نيشكري سوخته شده است، نه تخلف زيست محيطي رخ داده شده است و نه به حقوق مردم تعرض شده است.
در مقابل، دهل و كرناي توليد شكر و ركورد توليد آن اخيراً در رسانه بيشتر مشهود مي شود به طوري كه اين احساس مي شود اينهمه شكر بدون تعرض به حقوق مردم توليد شده است.
اگرچه جالبتر، از رياست حفاظت محيط زيست كشور، وزير نيرو، استانداري خوزستان(استاندار، معاونت عمراني استانداري و غيره)، اداره كل حفاظت محيط زيست خوزستان(مدير كل و ديگر مسوولين) تا ديگر متوليان دولتي و نمايندگان مجلس شوراي بر مخاطرات آنها اظهار نظر و حتي هشدار خود را اعلام نموده اند و دانشمندان نيز پيش از اين، هشدارهاي لازم درباره مخاطرات طرح هاي نيشكر در خوزستان را اعلام نموده اند و از آنها به عنوان طرح هاي غير كارشناسي نام برده اند كه حيات جلگه خوزستان را به مخاطره مي اندازد، ولي به عنوان نمونه، شركت نيشكر اعلام مي دارد كه تصميم هاي سازمان حفاظت محيط زيست كشور(به عنوان واحد حكومتي نظارتي) بر پايه فشارهاي سياسي است و هر نوع آمار ارائه شده توسط سازمان حفاظت محيط زيست را دروغ مي داند.
اين عملكرد شركت نيشكر در حالي در حال انجام است كه متاسفانه آوارگي هاي زيست محيطي خوزستان از رودخانه كارون و تالاب هاي هورالعظيم و شادگان گرفته تا بيمارستان شفاء(بيمارستان فوق تخصصي سرطان در اهواز) هر روز ابعاد پيچيده و گسترده به خود مي گيرد و در كمال آرامش شركت نيشكر به عنوان مخرب زيست محيطي، هر روز ورقه جديدي از دفتر مخاطرات را براي مردم خوزستان ورق مي زند.
به راستي براي اين طراح ورقه هاي دفتر مخاطرات زندگي مردم خوزستان تا حالا چه حكم هاي قضائي صادر شده است؟ گناه مردم خوزستان در آفرينش چنين دفتري چيست؟ چرا از بهانه اعتلاي كشور براي آفرينش چنين دفتري استفاده شده است؟ چرا مخالفت با آفرينش چنين دفتري مخالفت با اعتلاي كشور تلقي مي شود؟ و ديگر سوالات كه علل آنها باعث شده است قهر و غضب طبيعت بيش از پيش مردم خوزستان را بگيرد و با كلماتي مانند "باران هاي خاكستري" و "شوري آب" با آنها سخن گويد.
موردي كه نياز به تامل دارد اين است كه فرمايشات مقام معظم رهبري مانند "مسوولان از انتقاد نه بترسند، نه خشمگين و نااميد شوند"، "مسوولان در شنيدن انتقادها سعه صدر داشته باشند"، "انتقادپذيري فرصتي براي اصلاح است، از انتقاد عصباني نشويد" نشان دهنده موضع صريح رهبري نسبت به نقد و انتقاد پذيري و اينكه جامعه نيازمند ترويج فرهنگ نقد و نقدپذيري است. اما متاسفانه عليرغم صراحت مقام معظم رهبري نسبت به فرهنگ انتقاد پذيري و اشتباه پذيري، نگرش هاي شركت نيشكر نشان مي دهد كه فرهنگ اشتباه پذيري نتوانسته است جايگاه و نقش خود را پيدا نمايد.
حال عليرغم كليه اظهارات و هشدارهاي دانشمندان و متوليان حكومتي به مخاطرات طرح هاي نيشكر در خوزستان، شركت نيشكر در مقابل متوليان حكومتي نمي تواند به سليقه خود عمل نمايد. بعنوان نمونه، شركت نيشكر و صنايع جانبي نتوانسته است از رياست حفاظت محيط زيست، وزير نيرو، استاندار خوزستان يا مدير كل محيط زيست خوزستان بخاطر ارائه چنين حقايقي شكايت قضائي نمايد ولي همان حقايق ارائه شده از طرف فعالان محيط زيست را به عنوان "نشر اكاذيب" اعلام مي دارد و اقدام به شكايت قضائي مي نمايد.
اگرچه شكايت قضائي به عنوان "نشر اكاذيب" توسط شركت نيشكر عليه فعالان محيط زيست به خاطر تنظيم و باز نشر اظهارات متوليان امر از طرف دادگاه رد شده است ولي اين سوال پيش مي آيد كه اگر اين بدعت مسموم و خطرناك شركت نيشكر به عنوان الگوي مناسب براي آينده استفاده گردد مي تواند چه مخاطراتي براي محيط زيست خوزستان داشته باشد؟ يا اينكه سنت شكني توسط شركت نيشكر در حرمت شكني ارزش فعاليت فعالان محيط زيست مي تواند چقدر كيفيت زندگي مردم را به مخاطره بياندازد؟
پرداخت حق وكالت چند ميليون توماني توسط فعالان محيط زيست براي دفاع از خود در برابر شكايت قضائي مي تواند به عنوان مانعي جدي براي ادامه فعاليت فعالان محيط زيست و يا حتي مسيري براي بازداشت و زنداني شدن آنها با توجه به عدم استطاعت مالي و عدم آشنايي فعالان محيط زيست با مواد حقوقي و آشنايي وكيل هاي شركت توسعه نيشكر با مواد حقوقي است.
اميد است با توجه به مخاطرات چنين بدعت زشت و خطرناك، شركت نيشكر بجاي برنامه ريزي در ايجاد چنين بدعت جديدي در به مخاطره انداختن محيط زيست و زندگي مردم خوزستان، فرهنگ انتقاد پذيري را سر لوحه خود قرار دهد زيرا كه به عنوان آميزه ديني است.