نفع مردم خوزستان از نيشكر بغير از خاكستر و بوي تعفن چه بوده است؟
دكتر سيدحسين فاضلي
اينكه محيط زيست خوزستان در معرض نابودي توسط شركت هاي مخرب محيط زيست به نام پروژه هاي به ظاهر كارشناسي شده است و زندگي مردم استان خوزستان توسط شركت هاي مخرب محيط زيست در مخاطره است مقوله جديدي نيست و سال هاست كه مردم به اميد دولت جديد، صبوري مي نمايند. ولي هر بار به طريقي اميد مردم كمي تضعيف مي شود. به عنوان نمونه "بسته حمايتي ويژه ريزگردها" و اختصاص بودجه تعيين شده به عنوان فقط شعاري است كه مردم از زبان رياست سازمان حفاظت محيط زيست كشور در ذهن خود دارند. اگرچه انتظار مي رفت كه تاكيد و هشدار مقام معظم رهبري درباره حفاظت از محيط زيست مورد توجه قرار مي گرفت.
عدم عملكرد موفق سازمان حفاظت محيط زيست در حفاظت از محيط زيست خوزستان بارها توسط قانون گذاران هشدار داده شده بود و شكست سازمان حفاظت محيط زيست در برابر شركت هاي مخرب محيط زيست خوزستان از جمله شركت نيشكر مقوله جديدي نيست و سال هاست تبعات اين شكست گريبانگير مردم استان خوزستان را گرفته است. اگرچه تجارب تلخ گذشته مرتبط با نحوه نگرش دولتمردان به معضلات زيست محيطي و از جمله تبعات زيست محيطي نيشكر نشان داده است كه محيط زيست خوزستان نتوانسته است جايگاه حقيقي خود را داشته باشند و تا زماني كه حيات آن رو به نابودي مي رفت يا واقعاً نابود مي شد و يا زنگ خطر آنها در رسانه ها منعكس مي شد، توجه دولتمردان را به خود معطوف مي ساخت.
نگاهي به افزايش بيماري سرطان، كاهش كيفيت و كمبود آب و موارد ديگر به طور روزانه زندگي مردم استان خوزستان را تهديد مي نمايد و زندگي را براي آنها سخت تر و گرانتر نموده است. خريد آب هاي فيلتر شده يا دستگاه هاي فيلتر آبي به عنوان نمونه كوچكي از ترس و يقين مردم از آب ناسالم مي باشد كه در قبال تخريب محيط زيست استان توسط صنايع، پروژها مختلف و ديگر آلاينده ها به آنها منتقل شده است.
عليرغم تمام مخاطرات زيست محيطي استان خوزستان و به مخاطره انداختن زندگي مردم خوزستان، تبعات و پيامدهاي هاي زيست محيطي و اجتماعي نيشكر در استان خوزستان، با گذشت زمان گسترش و عميق بيشتري مي يابند و گاهي ابعاد بين المللي به خود مي گيرد و حدود دو دهه است كه مردم خوزستان با تبعات و پيامدهاي زيست‌محيطي و اجتماعي ناشي از طرح توسعه نيشكر دست به گريبان هستند
اگرچه تاكيد مقام معظم رهبري "از اين پس مردم بايد قضاوت كنند كه كدام دستگاهها به وظيفه خود براي حفظ محيط زيست عمل مي كنند و كدام دستگاهها براي حفظ محيط زيست، تلاش و اقدام لازم را انجام نمي دهند" زنگ بيداري براي مردم است كه مردم بايد به طرف حفاظت از محيط زيست گام جدي بردارند و به عنوان هميار دولت، از خدمتگذار خود يعني دولت بخواهند كه تمام پروژه هاي خود را در استاي حفاظت محيط زيست تصويب و اجراء يا از پروژه هاي غير كارشناسي تصويب شده يا در حال اجراء جلوگيري نمايد.
باران خاكستر و بوي تعفن نيشكر به عنوان نمونه هاي بارز ارمغان فعاليت هاي شركت نيشكر براي مردم خوزستان است. حال اين سوالات پيش مي آيد كه به چه گناهي مردم استان خوزستان بايد تبعات شركت نيشكر را تحمل نمايند؟ اگر هدف از انجام هر پروژه ملي، ارتقاء وضعيت زندگي مردم است، چرا اين پروژه زندگي را براي مردم استان خوزستان سخت نموده است؟ شركت نيشكر براي حل مشكل خاكستر و بوي تعفن چه نموده است؟ چرا معضل بوي تعفن نيشكر هيچ وقت حل نمي شود؟ چرا هيچ اقدام اساسي در زمينه برخورد قانوني با باران خاكستر نيشكر انجام نمي گيرد؟ چرا عليرغم اينكه نيشكر همچنان صنعت آلاينده محيط زيست خوزستان است، تحت برخورد قانوني جدي از طرف مراجع ذيصلاح قرار نمي گيرد؟ و سوالات ديگري كه همچنان به عنوان ابهامات در ذهن مردم شكل گرفته است.
صنعت نيشكر كه كه به عنوان يكي از بزرگترين مخرب ها و تهديد كننده هاي محيط زيست استان خوزستان مي باشد از طرق مختلف آلايندگي زندگي مردم استان خوزستان را به مخاطره مي اندازد و متاسفانه به جاي قبول نمودن آلايندگي و تخريب محيط زيست استان خوزستان توسط شركت نيشكر، هميشه فعاليت صنعت نيشكر به عنوان حامي محيط زيست از طرف آن شركت معرفي مي شود. حال اين سوالات پيش مي آيند پس اين باران خاكستر نيشكري كه بروي مردم استان خوزستان مي بارد، آيا به عنوان چالش زيست محيطي نيست؟ آيا اين بوي تعفن نيشكر كه مردم استان خوزستان را آزار مي دهد، نمي تواند به عنوان چالش زيست محيطي حساب شوند؟
اگرچه مقوله آلايندگي نيشكر به خاكستر نيشكر و بوي تعفن خلاصه نمي شود و روز به روز ابعاد پيچيده و حتي بين المللي پيدا نموده است. حال اين ابهامات پيش مي آيند كه چرا عليرغم اينكه نيشكر همچنان صنعت آلاينده محيط زيست خوزستان است، تحت برخورد قانوني جدي از طرف مراجع ذيصلاح قرار نمي گيرد؟ چرا حمايت لازم از كشاورزان در برابر حقوق ضايع شده آن توسط صنعت نيشكر نمي شود؟ چرا كشاورزي و از جمله نخيلات(با توجه به اهمييت آن) بايد در برابر صنعت نيشكر نابود شود؟ توليد شكر از طريق صنعت نيشكر در كشور با توجه به معضلات پيش آمده، آيا صرف اقتصادي دارد؟چرا هيچ اقدام اساسي در زمينه برخورد قانوني با باران خاكستر نيشكر انجام نمي گيرد؟ چرا معضل بوي تعفن نيشكر هيچ وقت حل نمي شود؟ و سوالات ديگري كه همچنان به عنوان ابهامات در ذهن مردم شكل گرفته است.
نمونه بارز كه نياز به نگرش دارد اين است مقدار مصرف آب شركت نيشكر است كه بطور مستقيم بر كيفيت آب و نوع زندگي آنها و حتي محصولات كشاورزي از جمله نخيلات تاثير منفي داشته است. اگرچه مقوله پساب هاي شور نيشكر روي منابع آب زيرزميني و سطحي تاثير و تشديد شوري آب از مهمترين مخاطرات زندگي مردم خوزستان بوده است كه مورد بي توجهي و بي مهري قرار گرفته است.
اگرچه ترفند شركت نيشكر تحت عنوان اعلام توليد اكسيژن توسط نيشكر، توليد بيشتر شكر و موارد ديگر دليلي بر چالش هاي زيست محيطي و اجتماعي ايجاد شده توسط آن شركت نمي باشد و به نوعي راهكاري براي وانمودن به صيانت شركت نيشكر بوده است زيرا كه توجه به توليد اكسيژن در قبال اعلام عدم اجتناب ناپذير بودن توليد باران خاكستر نيشكر بر روي مردم استان خوزستان، نياز به تامل عميق دارد يا مصرف بيش حد آب تعيين شده توسط نيشكر در قبال ريختن زه آب نيشكر در تالاب ها نياز به تامل دارد. در حقيقت شركت نيشكر، چالش هاي زيست محيطي خود را غير قابل اجتناب مي داند و به ظاهر فوايد نيشكر را وسيله اي براي صيانت مي داند.
مورد قابل توجه، منطق عجيب شركت نيشكر دارد كه آن را وسيله اي براي صيانت از آلايندگي شركت استفاده مي نمايد يعني اعلام اتهامات ديگر صنايع براي وانمودن صيانت شركت نيشكر است. به طور مثال شركت توسعه نيشكر ادعا مي نمايد كه آيا چاه هاي نفت موجود در خوزستان آلاينده نيستند و گاز آلوده ندارند، صنايع فولاد خوزستان مگر آلودگي ايجاد نمي كند، فقط ما هستيم كه آلاينده ايم؟
تجارب تلخ گذشته محيط زيست خوزستان و عملكرد ناموفق سازمان حفاظت محيط زيست نشان داده است كه كه سازمان حفاظت محيط زيست به تنهايي نمي تواند اقدامات لازم را در برابر شركت نيشكر انجام دهد و نياز به اراده فراتر دارد.