سازمان حفاظت محيط زيست عليه محيط زيست خوزستان، ابهام موجود!
دكتر سيدحسين فاضلي
افزايش بيماري سرطان در اثر عوامل محيطي، كاهش كمي و بالخصوص كيفي آب، آلودگي بحراني هوا و فجايع ديگر زيست محيطي همگي حقايقي هستند كه زندگي را بر مردم استان خوزستان سخت تر نموده است و تبعات و پيامدهاي غير قابل انكار رواني و اجتماعي آنها در طولاني مدت مي تواند براي ساكنين اين استان به صورت حاد و بحراني ظاهر شود. اين بلاهاي زيست محيطي درحالي اتفاق مي افتد كه مردم به عنوان بالاترين سرمايه ملي محسوب مي شوند.
فجايع مخاطره انگيز زندگي مردم به طور عمده نتيجه پروژه هاي غير كارشناسي و گاهي به ظاهر ملي هستند كه در بعضي از موارد فقط عده اي خاص از احداث آنها بهره مي برند.
وزرات نيرو و نماينده آن در استان خوزستان از مهمترين عملان نابودي محيط زيست بوده اند كه با ارمغان هاي مانند مانند سد سازي زمينه را جهت نابودي محيط زيست و به مخاطره انداختن زندگي مردم استان فراهم نموده اند. اگرچه حدود چند ماهه اخير با توجه به هشدارهاي نمايندگان مردم استان خوزستان در مجلس شوراي اسلامي و اعتراض تشكل هاي مردم نهاد، رويه عملكرد خود را عوض نموده اند و به دنبال اصلاح اشتباه هاي نابودي محيط زيست خوزستان بوده اند.
هم راستاء با وزارت نيرو، وزارت نفت نيز به بهاي توليد نفت، زمينه نابودي محيط زيست خوزستان و به مخاطره انداختن رندگي مردم استان فراهم نمود. متاسفانه وزارت جهادكشاورزي به صورت غير مستقيم حمايت خود را از نابودي محيط زيست خوزستان نيز عملي نموده است.
فرموده مقام معظم رهبري يعني "مسأله محيط زيست، مسأله اين دولت يا آن دولت، مسأله اين شخص يا آن شخص و مسأله اين جريان و يا آن جريان نيست، بلكه موضوعي كشوري و ملي است" و نيز فرمايشات مقام معظم رهبري در ديدار مسئولين حفاظت محيط زيست در اسفند 1393، هشداري بود كه نشان از نارضايتي با گلايه رنجيده خاطري درباره خطر نابودسازي محيط زيست است.
حال با توجه به نابودي محيط زيست و به مخاطره انداختن زندگي مردم استان خوزستان، اين سوالات پيش مي آيند كه مسئولين سازمان حفاظت محيط از دولت هاي گذشته تا امروز نسبت به درخواست و حساسيت هاي مقام معظم رهبري درباره محيط زيست استان خوزستان چگونه اقدام كرده اند؟ آيا براي حفاظت محيط زيست خوزستان، قوانين جامع و لازم را آماده سازي، تدوين يا اجراء نموده اند؟ و سوالات ديگر كه نشان داده است ضعف هاي اجرايي و نداشتن برنامه ريزي مستمر همراه با آينده نگري درباره محيط زيست استان خوزستان وجود داشته است و كارنامه قابل قبولي از مديريت و اجرا را در عملكرد سازمان حفاظت محيط زيست نشان نمي دهد.
به عنوان نمونه روشن تر در پاسخ به سوالات و ابهامات موجود در عملكرد سازمان حفاظت محيط زيست، جريان "بسته حمايتي ريزگردها رياست سازمان حفاظت محيط زيست" به چه سرنوشتي مبتلاء شد؟ راستي وعده هاي داده شده مقابله با ريزگردها تا چقدر عملي شده اند؟ و ابهامات ديگر كه نياز به تامل دارند.
اگرچه هشدار پيامدها و تبعات شكست سازمان حفاظت محيط زيست در برابر شركت هاي نابودكننده محيط زيست استان خوزستان به مسوولان سازمان حفاظت محيط زيست داده شده بود ولي اين عملكرد سازمان همچنان در مقابل محيط زيست خوزستان در هاله اي از ابهام قرار دارد.
به عنوان نمونه از ديدگاه مقام معظم رهبري مجلس شوراي اسلامي يك ركن اساسي و مهم براي اداره امور كشور و آينه اي است كه منعكس كننده توانايي ها، خواسته ها، موضع گيري ها، اقتدار و پايبندي به آرمان هاي يك ملت مي باشد و مي فرمايند: « مجلس شوراي اسلامي، يك مركز اساسي و تعيين كننده براي انقلاب است، همه سر رشته هاي امور، به مجلس شوراي اسلامي بر مي گردد. ». حال اين سوالات پيش مي آيند كه عاقبت هشدارهاي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي به سازمان حفاظت محيط زيست چه شد؟ نارضايتي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي از عملكرد سازمان حفاظت محيط زيست در قبال محيط زيست خوزستان مي تواند چه معني و پيامي را داشته باشد؟
اعتراضات و نظرات اخير كارمندان سازمان حفاظت محيط زيست به وضعيت تعامل سازمان حفاظت محيط زيست به دليل فشارهاي سياسي و ديگر موجود در سازمان، حقايق عملكرد سازمان را به نسبت محيط زيست خوزستان بيشتر روشن مي نمايد. به عنوان نمونه، صدور مجوزهاي كه پيامدها و تبعاتي به جزء تخريب محيط زيست خوزستان، چيز ديگري ندارد چه معنايي مي تواند داشته باشد؟ چرا تخريب هاي محيط زيستي گذشته در دوره سكوت و عدم اعتراض سازمان حفاظت محيط زيست بايد اتفاق بيافتد؟ چرا بعد از سال ها تخريب زيست محيطي و هشدارهاي دانشگاهيان، مردم و نمايندگان مجلس، سازمان محيط زيست موضع صريح خود را در برابر تخريب هاي زيست محيطي مشخص كرد؟
بررسي و تحليل سخنان مسوولان حفاظت محيط زيست از ديدگاه و منظر مجوزهاي صادر شده جاي تامل دارد كه نياز است ابهامات موجود روشن شود كه واقعاً سازمان حفاظت محيط زيست براي اين پروژه ها مجوز صادر نموده است يا خير؟ و آنطوري كه قرائن نشان مي دهد كه صادر نموده است، چه جوابي براي براي نابودي محيط زيست خوزستان و به مخاطره انداختن زندگي مردم دارد؟ مردم استان خوزستان چه گناهي دارند كه اينگونه بايد زندگي آنها بخاطر تصميم هاي مبهم سازمان حفاظت محيط زيست به خطر بيافتد؟
عملكرد غير قابل قبول سازمان حفاظت محيط زيست به دليل عدم وجود اعتبارات و نيروي انساني كافي، حقيقتي كه كسي نمي تواند منكر آن شود. اين حقيقت غير قابل انكار زمينه را براي "كوتاه ترين ديوار به نام محيط زيست" مهيا نموده است. در استان خوزستان با توجه مقوله صنعتي و وضعيت سازمان حفاظت محيط زيست، محيط زيست بيشتر در معرض نابودي قرار مي گيرد و زندگي مردم بيشتر در معرض مخاطرات زيست محيطي و بالطبع تبعات و پياندهاي اجتماعي و رواني قرار مي گيرند.
به عنوان نمونه، نمونه بارزي كه استان خوزستان درگير آن است، چالش هاي زيست محيطي نيشكر است كه از باران خاكستر و بوي تعفن شروع مي شود و به خود اشكال بزرگتر و پيچيده و حتي بين المللي مي دهد. حال اين ابهامات پيش مي آيند چرا سازمان محيط زيست در برابر صنعت نيشكر شكست خورده است؟ سازمان حفاظت محيط زيست چرا حاظر به بيان وضعيت سلامت مردم استان در برابر خطرات نيشكر در استان نيست؟ راستي براي حل چالش باران خاكستر نيشكر، سازمان حفاظت محيط زيست چه اقدامي جدي انجام داده است؟ و سوالات ديگر كه همگي نشان از ابهامات شكل گرفته در ذهن مي باشند.
يا براي باراني هاي مسمومي چند ساله در استان خوزستان كه ارمغاني مانند مراجعه چند هزار نفري به بيمارستان ها، بستري شدن مردم در بيمارستان و حتي مرگ را براي مردم خوزستان داشته است انتظار مي رفت تا سازمان حفاظت محيط زيست با موضع صريح و بدون اغماض و با توجه به اهميت و تاثير سلامت محيط زيست در زندگي مردم، نسبت به ارائه گزارش كامل از وضعيت باران هاي مسموم چند ساله موجود و عاملان اعلام نظر نمايد و نسبت به تعيين تكليف لازم نسبت به گزينه هاي پيشنهادي مهم منابع آلود كننده باران ها توسط آن سازمان مانند سوزاندن نيشكر و عوامل آن يعني شركت نيشكر اقدام نمايد زيرا آنچه براي مردم استان خوزستان مهم است توجه به هشدارهاي مقام معظم رهبري است نسبت به نابودي محيط زيست و نه غير از آن.
اگرچه هيچ وقت نبايد فراموش نمود كه سازمان حفاظت محيط زيست به تنهايي نمي تواند اقدامات لازم را در برابر شركت نيشكر انجام دهد و نياز به اراده فراتر دارد و اميد بر آن است تا در دولت تدبير و اميد، دموكراسي تصميم گيري و سياست گذاري پژوهشي براي مديريت زيست محيطي استان خوزستان با قدرت بيش از پيش اعمال گردد.