ترويج فرهنگ اشتباه پذيري ضرورت نجات محيط زيست خوزستان
دكتر سيدحسين فاضلي
فرهنگ انتقاد پذيري به عنوان يك آميزه ديني هميشه مورد توجه قرار گرفته است و بزرگان ديني از آن علتي براي رونق جامعه ياد نموده اند و حديث «كلكم راع و كلكم مسئول » (همه شما در مقابل عملكردتان مسوول هستيد؛ چه حاكم، چه مردم ) از پيامبر (ص) نمونه اين آميزه ديني است.
امام راحل قدسسره در عمل نشان ميدهند، كرامت و عزت نفس در اعتراف به اشتباه است و نه در اصرار بر آن است. به عنوان نمونه، امام راحل قدسسره مي فرمايند كه : "من امروز بعد از ده سال از پيروزي انقلاب اسلامي، همچون گذشته اعتراف ميكنم كه بعضي تصميمات اول انقلاب، در سپردن پستها و امور مهمهي كشور به گروهي كه عقيدهي خالص و واقعي به اسلام ناب محمدي نداشتهاند، اشتباهي بوده است كه تلخي آثار آن به راحتي از ميان نميرود".
مقام معظم رهبري نيز با فرمايشاتي مانند "مسوولان از انتقاد نه بترسند، نه خشمگين و نااميد شوند"، "مسوولان در شنيدن انتقادها سعه صدر داشته باشند"، "انتقادپذيري فرصتي براي اصلاح است، از انتقاد عصباني نشويد" هميشه موضع صريح خود را نسبت به نقد و انتقاد پذيري اعلام نموده اند. در دولت تدبير و اميد، رياست جمهوري نيز بر نقد و انتقاد پذيري تاكيد داشته اند.
لذا با توجه به اينكه جامعه نيازمند ترويج فرهنگ نقد و نقدپذيري است و هدف از انتقاد، يك مجموعه نيست بلكه اصلاح عملكرد مجموعه مي باشد كه تفكيك ميان امتيازات مثبت و منفي عملكرد آن مجموعه با هدف ايجاد اصلاح مي باشد.
در اين راستاء هر مجموعه در مقابل مسووليت و عملكرد خود، موظف به پاسخگويي است و تا زماني كه مسوولان با ترفند هاي اداري سعي دارند اشتباه خود را به گردن ديگران بياندازند، نمي توان انتظار داشت كه آميزه هاي ديني، آرمان هاي امام راحل قدس سره، تاكيدهاي مقام معظم رهبري و تصميم گيري هاي رياست جمهوري عملي شود.
بررسي نگرش هاي شركت هاي مخرب محيط زيست خوزستان نشان مي دهد كه فرهنگ اشتباه پذيري نتوانسته است جايگاه و نقش خود را پيدا نمايد. به عنوان مثال عملكرد شركت آب و نيروي آب ايران در قبال سد گتوند، بعد از اعلام وزير نيرو نمونه بارز اين عدم پذيرش فرهنگ اشتباه پذيري است.
در مقابل به جاي به كارگيري فرهنگ اشتباه پذيري، فرهنگي ديگر در عملكرد بعضي از شركت هاي مخرب محيط زيست خوزستان حاكم است. طي اين فرهنگ، بعضي از شركت ها مخرب محيط زيست خوزستان به دنبال مانور دادن بروي چالش هاي زيست محيطي ديگر شركت هاي مخرب محيط زيست هستند. نمونه بارز را مي توان در فعاليت هاي كشت وصنعت نيشكر در خوزستان يافت. عليرغم اينكه شركت صنعت كشت و صنعت نيشكر به عنوان يكي از بزرگترين آلوده كنندگان محيط زيست خوزستان و به مخاطره انداز زندگي مردم اين استان است، وقت خود را به دنبال بررسي چالش هاي زيست محيطي سد گتوند صرف مي نمايد. در حالي كه ضرورت دارد تا آن شركت اول معضل هاي زيست محيطي خود را حل نمايد.
مورد ديگري كه شركت هاي نابود كننده محيط زيست خوزستان از آن به عنوان اهرم استفاده مي نمايند مانور دادن بر فوايد و مزاياي فعاليت هاي آن شركت ها و يا حتي فقط در نظر گرفتن و مطرح نمودن جنبه مثبت يك فعاليت مخرب محيط زيست بدون در نظر گرفتن و مطرح نمودن جنبه منفي آن فعاليت است. نمونه بارز اين توجيه سدسازي را مي توان در عملكرد عوامل وزارت نيرو يافت كه بر اين تاكيد مي نمايند "سدسازي وسيله اي براي جلوگيري از سيلاب ها" است.
بررسي هاي معضل زيست محيطي استان خوزستان نشان مي دهد كه امروزه نمك و شوري بزرگترين دشمن محيط زيست استان خوزستان است و شركت هاي كشت و صنعت نيشكر و آب و نيروي ايران هر كدام زمينه را براي ايجاد شوري در استان خوزستان نموده اند.
متاسفانه چالش هاي موجود شركت هاي مخرب زيست محيطي به مقوله محيط زيست خلاصه نمي شود و ابعادي فراتر از آن دارد كه نياز تا متضررين هر مجموعه اعلام ضرر نمايند. به عنوان نمونه، ارزش ميراث و آثار باستاني استان خوزستان بر كسي پوشيده نيست. اما در قبال شركت هاي تابعه و زير مجموعه وزارت نيرو از جمله شركت آب و نيرو ايران در پروژه هاي خود هيچ توجهي به بعد ميرث فرهنگي توجه نموده اند. اگرچه سكوت اداره ميراث فرهنگي و گردشگري استان جاي تامل دارد.
بررسي هاي نگرش مديران شركت هاي مخرب محيط زيست خوزستان نشان مي دهد كه به دنبال "بحث انحرافي" براي نشان دادن صيانت فعاليت هاي آن شركت ها هستند. اگرچه ظاهر شدن غير قدرتمند سازمان حفاظت محيط زيست به عنوان ديده بان سلامت محيط زيست و عدم برخورد قانوني لازم از طرف مراجع ذيصلاح، نياز به بازنگري دارد.
با توجه به تكنولوژي روز دنيا، منشاء يابي و حل معضلات چالش زيست محيطي كاري آسان است، ولي بررسي هاي چالش هاي زيست محيطي استان خوزستان نشان مي دهد اين مقوله به عنوان مقوله گروهي است كه حل آن باعث متضرر شدن گروهي خاص مي شود. لذا طولاني شدن چالش هاي زيست محيطي حل نشده، عدم برخورد قانوني لازم با مخرب هاي محيط زيست خوزستان، عملي نشدن احكام محيط سازمان حفاظت محيط زيست، چه مفهومي مي تواند داشته باشد؟ ارزش كيفي زندگي مردم كجاست؟ چرا مسئولان از دولت‌هاي گذشته تا امروز نسبت به درخواست و حساسيت‌هاي مقام معظم رهبري درباره حفاظت محيط‌زيست به‌طور قابل قبولي عمل نكردند؟ چرا گاهي از نابودي محيط‌زيست چشم‌پوشي مي‌شود و از آن به‌عنوان يك پروژه ملي ياد و تبليغ مي‌شود؟ چرا گاهي مخالفت يا انتقاد از نابودي محيط‌زيست به‌عنوان مخالفت با منافع ملي ياد مي‌شود؟
عملي شدن مديريت نظام زيست محيطي لازم ضرورتي كه بيش از پيش براي جلوگيري از تخريب هاي شركت مخرب محيط زيست در استان خوزستان احساس مي باشد. اگرچه جهت اعمال مديريت نظام محيط زيستي لازم، داشتن پژوهش هاي لازم بايد صورت گيرد در حاليكه بررسي قدرت پژوهشي اداره حفاظت محيط زيست خوزستان، سازمان جهادكشاورزي خوزستان و ديگر مراكر مرتبط نشان دهنده گسترش يافتن ابعاد فاجعه زيست محيطي استان مي باشد. خطر ديگري كه به نام "عدم اجماع" موجود در سازمان ها باعث جلوگيري اعمال مديريت نظام زيست محيطي مي شود.
لذا ضرورت دارد تا شركت هاي مخرب محيط زيست استان خوزستان به جاي بررسي اتهامات و ابعاد چالش هاي زيست محيطي ديگر شركت هاي مخرب، به دنبال پذيرفتن اشتباه هاي مرتكب شده خود باشند و راهكاري براي حل چالش هاي زيست محيطي خود را پيدا نمايند زيرا كه هدف اين است تا محيط زيست سالم باشد و سازمان حفاظت محيط زيست به دور از هر نوع فشار هاي گروهي و فقط بر اساس داده هاي حقيقي آن سازمان قضاوت پيشه نمايد و مراجع قضائي به عنوان پشتيبان مردم جهت حفاظت از زندگي مردم، تمام قدرت خود را در جهت حفاظت از محيط زيست به كار ببرند.
اميد بر آن است تا دموكراسي تصميم گيري و سياست گذاري پژوهشي براي مديريت زيست محيطي استان خوزستان با قدرت بيش از پيش اعمال گردد.